Hesaplamayı Dünya gazetesi müelliflerinden Naki Bakır yaptı. Naki Bakır Merkez Bankası’nın önceki Başkanı Şahap Kavcıoğlu’nun görevi devraldığı devrin muhasebesini yaparak köşesine taşıdı. Naki Bakır yazısında
Kavcıoğlu’nun vazifeye geldiği 19 Mart 2021’de 7,4573 TL olan dolar kurunun, 2 Haziran’a kadar olan periyotta TL karşısında yüzde 178,3 pahalanarak 20,7529 TL’ye yükseldiğini belirtti. Naki Bakır’ın hesaplamasına nazaran bu bu devirde TL,’nin dolar karşısında bedel kaybı yüzde 64,1 oldu.
Dünya gazetesi yazardı Naki Bakır’ın “Erkan, kasayı “eksi” 61 milyar dolarla devraldı” başlıklı yazısı:
BDDK Başkanlığı’na atanarak Merkez Bankası Başkanlığı vazifesini Erkan’a devreden Şahap Kavcıoğlu’nun Banka’daki misyonuna başladığı 19 Mart 2021’de “brüt” rezervler 93,2 milyar dolar seviyesinde bulunuyordu. Banka’nın brüt rezervi, 2 Haziran 2023 prestijiyle kâğıt üzerinde 100,5 milyar dolar oldu. Lakin bankaların tutulan zarurî karşılıkları ve Merkez Bankası’ndaki mevduatlar düşülünce “net” rezerv 13,7 milyar dolardan “eksi” (-) 5,7 milyar dolara geriledi. Net rezervde bu periyottaki erime 19,4 milyar dolara ulaştı.
19 Mart 2021’e nazaran brüt rezervdeki artış ise büsbütün swaplardan (takas) kaynaklandı. Swaplar hariç tutulduğunda Merkez Bankası’nın net rezervinin eksi (-) 61,2 milyar dolar olduğu hesaplandı. Buna nazaran ulusal iktisadın bu meblağda yeni rezerv kazanması durumunda net rezerv fakat sıfıra yükselecek. Şahap Kavcıoğlu’nun misyon devrinde Merkez Bankası’nın swaplar hariç net rezervi 12,8 milyar dolar daha azaldı. Öteki deyişle “eksi” rezerv bu fiyatta büyüdü.
TL YÜZDE 64 KIYMET YİTİRDİ
Politika faizinin idari kararla kademeli olarak süratle düşürüldüğü bu periyotta Merkez Bankasının döviz rezervlerinin süratle eriyerek eksi istikamette büyümesinde, yükselişe geçen dövizin ateşini düşürmek için açıktan ve kapı gerisinden yapılan müdahale satışları tesirli oldu. Fakat buna karşın, Kavcıoğlu’nun misyona geldiği 19 Mart’ta 7,4573 TL olan dolar kuru, 2 Haziran’a kadar olan periyotta TL karşısında yüzde 178,3 pahalanarak 20,7529 TL’ye yükseldi. Öbür deyişle TL, bu periyotta dolar karşısında yüzde 64,1 kıymet yitirdi. Merkez Bankası döviz alış kurlarına nazaran dolar kuru geçen haftayı ise son süreç gününde 23,4314 TL seviyesinden kapadı.
MB FAİZİNDE REKOR İNDİRİM
Şahap Kavcıoğlu Merkez Bankası Başkanlığı misyonuna başladığında Banka’nın “politika faizi” olan 1 hafta vadeli repo ihale faiz oranı yüzde 19 seviyesinde bulunuyordu. İzleyen devirde siyasi iradenin beklentisi doğrultusunda siyaset faizinde 24 Eylül 2021’den itibaren indirim süreci başlatıldı. Kavcıoğlu’nun misyonda olduğu yaklaşık 2 yıl 3 aylık periyotta siyaset faizi kademeli biçimde toplamda 10,5 puan düşürülerek yüzde 8,5’e kadar indirildi.
PİYASA FAİZLERİ YÜKSELDİ
“Enflasyon faizin sonucudur” fikrinden hareketle siyaset faizinin sert biçimde düşürüldüğü 19 Mart 2021- 2 Haziran 2023 devrinde, bu siyaset ile piyasa şartları örtüşmedi; kredi ve mevduat faizlerinde ise bilakis yükseliş yaşandı. İndirim sürecinde; siyaset faizi ile piyasa faizleri ayrıştı; piyasa için siyaset faizi gösterge olmaktan adeta çıktı. Tüketici (ihtiyaç, taşıt, konut) kredilerinin 19 Mart 2021 itibariyle yüzde 21,43 olan ortalama faiz oranı 2 Haziran 2023 prestijiyle yüzde 35,67’ye, çeşitli vadelerdeki TL mevduatın ortalama faiz oranı da yüzde 16,80’den yüzde 26,93’e yükseldi.
ENFLASYON SEYRİ
Kavcıoğlu devrinde Merkez Bankası siyaset faizinde kaydedilen rekor indirime karşın piyasa faizleri bilakis yükselirken, bu indirimlerin enflasyona düşüş tarafında bir tesiri de görülmedi.
Temel emeli fiyat istikrarını sağlamak olan ve para siyasetini uygulamakla vazifeli Merkez Bankası’nın başına Kavcıoğlu geldiğinde veris i alınan en son yıllık enflasyon (TÜFE) oranı, Şubat 2021 prestijiyle yüzde 15,61 seviyesinde bulunuyordu. İzleyen devirde; faiz indirimlerinin başladığı Eylül 2021’den sonra da yükselişine devam eden enflasyon Ekim 2022 sonu prestijiyle yıllık yüzde 85,51’e kadar yükseldi. İzleyen devirde agresif biçimde kurun baskılanması ve baz tesiriyle gerileyen enflasyon Nisan 2023 sonunda yüzde 43,68’e indi. Mayıs ayında ise doğal gaz fiyatının endekse tesirinin sıfırlanmasıyla aylık enflasyonun yüzde 0,04 çıkması sonucu yıllık enflasyon yüzde 40’ın altına inmiş oldu.
Ancak kurlarda seçim sonrası başlayan ve geçen hafta ivme kazanan yükselişe bağlı “maliyet enflasyonu” yanında, baz tesirinin önümüzdeki aylarda ortadan kalkacak olmasının da tesiriyle enflasyonun tekrar yükseliş trendine girmesi bekleniyor.