Birgün müellifi Ümit Alan, dezenformasyon yasası tartışmalarının basın ve medya üzerinde bir sansüre yol açacağı kaygısıyla 29’uncu husus üzerinde ağırlaştığını lakin çocukları toplumsal medyanın ziyanlı tesirlerinden koruyacak tedbirlerin gereğince tartışılmadığını belirtti.
Bilgisayar ve interneti kullanma yaşı üzere, toplumsal medya kullanım yaşının da düştüğünü söz eden Alan, yeni yasal düzenleme ile Facebook üzere toplumsal ağ sağlayıcılarının ve Youtube üzere dijital platformların çocukların ziyanlı tesirlerden korunmasına ait yükümlülüklerinin azalacağına dikkat çekti.
Ümit Alan’ın “Bu yasa kimi koruyacak?” başlıklı yazısının ilgili kısmı şöyle:
“İngiltere’de 14 yaşındaki Molly Russell, başta Instagram olmak üzere, toplumsal medya platformlarında; intihar, depresyon, kendine ziyan verme ve korkuyla ilgili pek çok içeriği görüntülediği tespit edildikten sonra 2017 yılında kendini öldürdü. O denli ki, Molly’nin ölmeden 6 ay evvel Instagram’da kaydettiği, beğendiği ve paylaştığı 16 bin 300 kesimden 2 bin 100’ü intihar, kendine ziyan verme ve depresyonla ilgiliydi. Russell’ın ailesinin bu acı kayıptan sonra başlattığı kararlı uğraş, İngiltere’de bir soruşturmanın başlamasına yol açtı. Londra’daki İsimli Tıp Mahkemesi’nde geçen ay görülen davanın sonunda mahkeme, Molly’nin depresyondan ve ‘çevrimiçi içeriğin olumsuz etkilerinden’ mustaripken kendine ziyan verme hareketinden öldüğüne karar verdi. Duruşmaya Instagram’ın da bağlı olduğu Meta’nın Sıhhat ve Esenlik’ten sorumlu lideri Elizabeth Lagone da katılmıştı. Lagone, Molly tarafından görüntülenen içeriğin bir kısmının o sırada Instagram kurallarını çiğnediğini kabul etti ve Instagram kurallarını ihlal eden içeriğin engellenemeyip Molly’e gösterilmesi yüzünden özür diledi. Bu davayı takip eden günlerde, İngiltere’deki Çevrimiçi Güvenlik Yasa Tasarısı parlamentoda süratle gündeme geldi ve yetkililer yasanın çocuklara yönelik kararlarının güçlendirilmesi için çalışıldığını açıkladı. Burada dikkat edilmesi gereken bir öteki nokta şu ki, çocukların toplumsal medya kullanım yaşı 13 olarak öngörülüyor lakin Molly bir Instagram hesabı açtığında 12 yaşındaydı. Burada ebeveynlerin sorumluluğu da var yanlışsız lakin platformlar bunun için ne tedbir alabilir? Daha ötesinde, sanki 13 yaş hududu toplumsal medya kullanımı için kâfi mi?
Burada tartışmalar yaratan Türkiye maddesine dönelim. Yasanın 34. hususunda, neredeyse kimsenin konuşmadığı ‘Sosyal ağ sağlayıcı, çocuklara has ayrıştırılmış hizmet sunma konusunda gerekli önlemleri alır’ ibaresi var. Sanki bu kadar kritik bir hususta, salt bu unsur çocukları koruyabilecek mi? Bunu tartışmaya sıra gelmiyor zira her şey, yasanın niyeti çok kuşkulu bir diğer unsurunda kilitleniyor.
ALGORİTMALAR YARGILANABİLİR Mİ?
Fransa’da eğitim gören 23 yaşındaki ABD vatandaşı Nohemi Gonzalez, terör örgütü IŞİD’in, 2015 yılında Paris’teki saldırısı sonucu hayatını kaybeden 129 bireyden biriydi. Bu olaydan sonra ailesi beklenmedik bir şüpheliye, Google’a da dava açtı. Ailenin avukatları, IŞİD’in, Google’ın sahip olduğu YouTube’dan, ‘şiddeti teşvik eden ve potansiyel destekçileri toplayan yüzlerce radikalleştirici video’ yayınladığını ve Youtube algoritmalarının, bunu saldırganlar dahil tüm ilgililere ulaştırdığını tez ediyor. ABD Bağlantı Ahlakı Yasası’nın 230. Unsuru, web sitelerini, web sitesi kullanıcıları tarafından yayınlanan yasadışı içerikten kaynaklanan davalardan koruduğu için burada bir uyuşmazlık oluştu ve ABD Yüksek Mahkemesi’nin çözmesi bekleniyor. Şayet yüksek mahkeme algoritmalar yüzünden platformların dava edilmesi tarafında karar verirse, bu internette yeni bir periyot başlatabilir. Burada sormamız gereken soru şu: İçerik bir algoritma yoluyla öne çıkarılıyor yahut erişimi azaltılıyorsa; bu platformlar hâlâ bir platform mudur, yoksa sorumlulukları olan bir yayıncı haline mi gelmiştir? Bizim yasanın yeniden 34. Unsurunda ‘öne çıkarılan yahut erişimi azaltılan içeriklere ait algoritmalarının raporlara yansıtılmasının sağlanması ve reklam kütüphanesi oluşturmak suretiyle şeffaflığın artırılması hedeflenmektedir’ denilerek algoritmalarla ilgili birtakım değinilerde de bulunuluyor. Bu kısımların AB’nin hazırladığı ve uzlaşma sürecinde olduğu Dijital Hizmetler Yasası’ndan alındığını düşünüyorum. Lakin bunu da konuşamıyoruz. Zira yasanın arkasındaki asıl niyeti ortaya koyan ve bir sansür kuşkusu yaratan 29. husus, bu kadar kıymetli şeyleri de ayrıntı haline getiriyor.” (YAZININ TAMAMI)